Homilie Pater Paul De Bois 1 november 2025 : Hoogfeest van Allerheiligen

Sinds een aantal jaren is er zo iets als een wedloop bezig tussen Halloween en het christelijk hoogfeest van Allerheiligen. 

Halloween is vooral commercieel en het maken van de griezelsfeer is hierbij belangrijk. Je merkt het aan het aanbod in grote supermarkten en tuincentra. Sommige mensen versieren hun woning tot een echt “spookhuis”. Daarvoor worden overvloedig nep spinnenwebben, uitgeholde pompoenen, heksen en grote zwarte spinnen gebruikt. Horrortochten … je kan het zo gek niet bedenken of je wordt er mee geconfronteerd.

En met de spoken … ben ik bij de oude betekenis van Halloween gekomen. Het gaat terug op een oude Keltische traditie waarbij men overtuigd was dat op “All Hallows Eve”, of de vooravond van Allerheiligen – of in de oude Keltische traditie ‘oudejaarsavond’, want Nieuwjaar vierde men op 1 november, de geesten van de overledenen terug kwamen om bezit te nemen van de levenden. Dat konden goede geesten zijn maar vooral slechte geesten. En al de griezelige decoratie en het zich verkleden, licht branden in pompoenen … het diende allemaal om die geesten wat op afstand te houden. Waarschijnlijk kennen veel mensen deze achtergrond van Halloween niet. Ze hebben genoeg aan het griezelige. Soms worden daarbij ook de grenzen van het verdraagbare opgezocht. 

Er zijn wel aanknopingspunten tussen Allerheiligen en Halloween. Toch kan je Halloween moeilijk christelijk noemen. Wij christenen vieren vandaag geen griezelgebeuren. Wij herdenken vandaag al onze heiligen – bij naam gekend of niet – we gedenken ook de martelaren. Alle overleden mensen wiens leven we als voorbeeld zien. Het leven van de heiligen die in de hemel verblijven wordt herdacht en als voorbeeld gesteld voor een goed christelijk leven. 

Halloween legt het accent op het duistere, de dood, soms ook het occulte, terwijl Allerheiligen duidelijk het accent legt op licht, het goede, (eeuwig) leven. 

Een feest waarbij angst en dood centraal staat is het tegenovergestelde wat christenen belijden: Jezus Christus heeft de dood overwonnen, Hij is het ware Licht Die alle duisternis verdrijft. Voor hen die geloven is de angst voor de dood weggenomen. Christenen vieren niet de dood, maar het nieuwe leven wat Jezus geeft. 

Al mogen we als christenen ook wat luchtiger omgaan met Halloween. Halloween is niet spiritueel, maar gewoon een moment van verkleden, gezelligheid en contact met mensen. Wie daar plezier in heeft, doet maar. Alleen, blijf er als christen bewust voor kiezen om niet bang te zijn. Laat niets je geloof dat God sterker is dan elke duisternis aan het wankelen brengen. Halloween is alles behalve een christelijk feest, het staat lijnrecht tegenover wat christenen belijden. 

In de Bijbel wordt vaak gezegd dat angst, dood en duisternis niet bij God horen. Ik verwijs daarom ook even naar een zin uit de brief aan de christenen te Rome (13, 12): “De nacht loopt ten einde, de dag nadert al. Laten we ons daarom ontdoen van de praktijken van de duisternis en ons omgorden met de wapens van het licht.” 

Wie zijn toch die heiligen die we vandaag herdenken? De schriftlezingen vertellen het. Jesaja ziet in zijn profetie over Sion ‘volken gaan naar uw licht en koningen naar uw stralende glans’ (Jes. 60,3) en hij vraagt: ‘Wie zijn dezen, die als een wolk komen aangevlogen en als duiven naar hun til?’ (60,8). Het antwoord komt aan het einde van de lezing: ‘Van geen onrecht zal nog gehoord worden in uw land, noch van geweld of verwoesting in uw gebied. (…) Uw volk zal geheel uit rechtvaardigen bestaan.” 

Johannes, in de tweede lezing, heeft het over “een ‘grote menigte’  die niemand tellen kon uit alle volken en stammen en natiën en talen. Ze zijn bekleed met witte gewaden en staan voor de troon en voor het Lam met palmtakken in hun handen (7,9)”. 

Ook hier wordt de vraag gesteld: “Wie zijn dezen, die bekleed zijn met de witte gewaden, en vanwaar zijn zij gekomen?’ (7,13). Het antwoord luidt: ‘Dezen zijn het, die komen uit de grote verdrukking; en zij hebben hun gewaden gewassen en wit gemaakt in het bloed van het Lam”. 

Tenslotte in het Evangelie “zag Jezus de menigte”… en tot hen spreekt Hij zijn grote leerrede uit: de zaligsprekingen. “Zalig de armen van geest”, begint Jezus. De volgende zaligsprekingen werken dit verder uit. Jezus geeft als het ware een ruwe schets van wie “arm van geest zijn” … en die mensen belooft Hij “een thuis”: de veilige ruimte van Gods vriendschap en liefde. Een liefde die ons helemaal onszelf doet worden. Je bent maar echt thuis, zegt Jezus, wanneer je thuiskomt bij God, die onze Vader is. 

Met Allerheiligen vieren we dat dit geen onmogelijk perspectief is … 

Met Allerheiligen zeggen we een klaar ‘halt’ aan duisternis en griezelen. 

Met Allerheiligen zeggen we “ja” aan Gods liefde voor elke mens; zeggen we “ja”. Allerheiligen vieren is je geloof uitdrukken dat elke mens van goede wil -zoals de heiligen en martelaren- “eens God zal zien”. Het is Jezus zelf die ons dat belooft: eens zullen we God zien ‘van aangezicht tot aangezicht. We zullen Hem ten volle kennen. 

En bovendien: we zullen kinderen van God zijn. God kent ons bij naam en houdt van ons met een persoonlijke liefde. In die liefde vinden we de moed om te werken en te hopen, ondanks alles. In alle wederwaardigheden van het leven, ook in de pijnlijke momenten van lijden en sterven, mogen wij ons in die liefde geborgen weten. 

Vrienden, de ‘Bergrede’ (de rede met de zaligsprekingen) wordt dikwijls gezien als de kern van het Evangelie. Het zijn voor ons christenen wegen naar een leven dat ons gelukkig maakt. Broeders en zusters, laat ons dan die wegen volgen en weten: 

Als God ons thuisbrengt uit onze ballingschap,

dat zal een droom zijn. Als God ons thuisbrengt
uit onze ballingschap, dat zal een droom zijn.

Wij zullen zingen, lachen, gelukkig zijn.
Dan zegt de wereld: "Hun God doet wonderen.
"
Ja, Gij doet wonderen, God in ons midden,

Gij onze vreugde. 

Wie zaait in droefheid, zal oogsten in vreugde.

Een mens gaat zijn weg en zaait onder tranen.

Zingende keert hij terug met zijn schoven 

Als God ons thuisbrengt uit onze ballingschap,

dat zal een droom zijn. Als God ons thuisbrengt

uit onze ballingschap, dat zal een droom zijn.