Homilie Pater Lukas Martens 13 juli 2025 : 15de zondag door het Jaar C

Drieluik

Sommige schilderijen zijn gemaakt in drieluik. Er is een middenpaneel en twee zijpanelen. Zo’n drieluik vormen het evangelie van vandaag en van de komende zondagen. Vandaag gaat het over naastenliefde, het linkerluik, volgende zondag over het luisteren naar Gods Woord, met Marta en Maria, het middenpaneel, en de zondag daarop gaat het over het gebed, het rechterluik. Die drie luiken zijn de drie belangrijkste fundamenten van het christelijk leven. En het middenpaneel is het belangrijkste: het luisteren naar Gods Woord.

Te ver

Vandaag gaat het dus over de naaste. De wetgeleerden vonden dat Jezus te ver ging in zijn liefde voor de naaste. Zij noemden Hem: ‘die vriend van tollenaars en zondaars, die gulzigaard en wijndrinker’. Daarom vroeg de wetgeleerde aan Jezus: wie is mijn naaste? En Jezus antwoordt daarop niet met een vaste bepaling: de naaste is die en die, zijn die en die mensen. Nee, Hij vertelt een parabel. 

In een boog eromheen

Tussen Jericho en Jeruzalem liep een lange weg, met af en toe een smalle doorgang tussen rotsen. Dat was heel gevaarlijk omwille van rovers. Zo gebeurde het dus die dag. Een man werd overvallen en halfdood achtergelaten. Een priester en een leviet zien die man liggen en gaan er met een boog omheen. Zij hebben daar een gegronde reden voor: zij zijn op weg naar de tempel en om daar hun dienst te verrichten moeten zij ritueel rein zijn. Zij mogen dus niet in contact komen met bloed of met een gestorvene. Zij mogen die man niet aanraken. Dat hoorde bij hun beroep. Ook voor ons is het dikwijls een kiezen tussen onze verplichtingen en iets dat zich onverwacht aandient. Dan is er de vraag: wat zou Jezus doen in mijn plaats? Het zijn dikwijls moeilijke beslissingen. We kijken naar wat er verder gebeurt.

Medelijden krijgen

Er komt een Samaritaan langs die op reis is. In de ogen van de Joden zijn Samaritanen ketters, ze mijden alle contact met elkaar. De Samaritaan nu, ziet de gewonde man liggen en krijgt medelijden. Dat maakt het verschil: het medelijden krijgen. Letterlijk staat er: hij werd aangegrepen tot in zijn ingewanden. En hij volgt zijn hart, laat zijn hart spreken. Hij kon niet anders dan halt houden en naar die man toegaan. Hij giet olie en wijn op zijn wonden, verbindt ze, laadt hem op zijn rijdier, brengt hem naar de herberg en betaalt om verder voor hem te laten zorgen. 

Zich tot naaste maken

En dan komt die belangrijke vraag van Jezus: wie is volgens u, de naaste van die gewonde man geweest? Zo keert Jezus de vraag van de wetgeleerde helemaal om: wie is mijn naaste?, wordt: Wie maakte zich tot naaste van die halfdode man? Het is aan ons om ons tot naaste te maken van een noodlijdende. 

Jezus is de dichtst-bije

Uiteindelijk kunnen we zeggen: dat is het wat Jezus heeft gedaan. Hij heeft Zichzelf tot naaste gemaakt van ons allen, van elke noodlijdende, van zieken en zondaars, van elke mens die barmhartigheid nodig heeft. God is het eerst in de liefde. Jezus heeft van God gehouden met heel zijn hart, met heel zijn ziel, met al zijn krachten en met heel zijn verstand. Maar Hij heeft ook van de naaste gehouden als van zichzelf. Bemin je naast als jezelf. In het Hebreeuws staat er iets in de zin van: bemin je naaste, want hij ís jezelf. Dat ligt in de lijn van Gods gebod: zorg voor de vreemdeling, want je bent zelf vreemdeling geweest in Egypte. Houd van de zondaar, want je bent zelf tot zonde in staat. Zorg voor de zieke, want je hebt zelf ook een lichaam. Liefde voor God en liefde voor de naaste vormen met de opstaande en horizontale balk een kruis. Beide liefdes samen beleven doet soms pijn.

Zijn dienstwerk doorheen ons

Tenslotte nog dit geheim: Mozes zei tot het volk: ’de geboden die Ik u heden geef, zijn niet te zwaar voor u en liggen niet buiten uw bereik. Het woord van God is dicht bij u, het is in uw mond, het is in uw hart, gij kunt het dus volbrengen.’ Ja, het woord is dichtbij. Dat mogen wij zo verstaan: Jezus is dichtbij, want Hij is het Woord. Hij heeft Zich gemaakt tot Diegene die het dichtst bij ons staat, nederig en zachtmoedig en Hij wil in ons de naaste liefhebben. In de eucharistie maakt Jezus zich telkens weer tot de naaste van ieder van ons. Laten we toe dat Hij zijn dienstwerk doorheen ons blijft verrichten. Daarna zal Hij ons zeggen: ga en doe jij evenzo.