Homilie Pater Lukas Martens 29 september 2024 : 26ste zondag door het Jaar B

Weer scherp

Ook deze zondag konden we even schrikken van de scherpte taal in de lezingen, vooral bij Jacobus en bij Jezus zelf. Toch zijn er passages die wijzen op een grote mildheid, openheid van geest en eerbied voor het kleine en zwakke. 

Bescheiden Mozes

Bescheidenheid en openheid van geest gaan meestal samen. Zo was dat bij Mozes toen hij al oud geworden was. Van hem zegt het boek Numeri dat hij de bescheidenste van alle mensen op aarde is geweest. Hij had nochtans reden om zich groot te wanen: een uitstekende opleiding aan het hof van Farao, bijzondere openbaringen van God, met God mogen spreken zoals mensen met elkaar spreken, de uittocht uit Egypte onder zijn leiding. Terecht zou hij kunnen zeggen: niemand is zo geleerd als ik, niemand kent God zo goed als ik, niemand heeft zoveel gedaan voor het volk als ik. En toch is hij bescheiden. Misschien komt dit door zijn 40 jaar woestijn als politiek vluchteling. Daar is hij herder geweest, heeft hij God ontmoet in de brandende doornstruik en is hij stilaan gaan delen in de gezindheid van Gods hart. Daarna heeft hij het volk aan zijn hart gedragen en ervoor ten beste gesproken. Toen God het volk wou loslaten heeft Hij aan God gezegd: God, schrap mij maar uit uw boek, maar laat het volk niet in de steek. Tenslotte wou hij dat de Geest die op hem ruste ook over het hele volk zou komen. 

En de leerlingen? 

Die bescheidenheid wil Jezus ook van zijn volgelingen. Hij is op weg naar Jerusalem, Hij heeft het al enkele keren gehad over wat Hem daar in Jerusalem te wachten staat: verwerping, vernedering, kruisdood. En tegelijk blijven de leerlingen ermee bezig hoe ze hun machtspositie kunnen veilig stellen, het monopolie behouden op het gebruik van Jezus’ Naam. Nee, Jezus wil dat ook zij, naar zijn voorbeeld, dienaar van allen zouden worden. Maar dat lukt nog helemaal niet. Er zal de ervaring nodig zijn van Jezus’ kruisiging. Dan zullen ze allemaal op de vlucht slaan, weg uit Jerusalem. Dan pas zullen ze beseffen hoe weinig zij kunnen uit zichzelf, hoe arm ze zijn zonder Jezus. Wanneer Jezus dan aan hen verschijnt en hen terug samenbrengt, ja, dan pas kunnen zij zich, onder de hoede van Maria, openen voor de Helper, de Trooster die Jezus belooft: de heilige Geest. 

Ruim en streng 

Het is de heilige Geest die hen bevrijdt van het betrokken zijn op zichzelf, Hij maakt hen open op heel de wereld. Hij stuwt hen ver over de grenzen van het Joodse volk. Zij zijn het nu die de eerste christelijke gemeenschappen moeten leiden. En dat vraagt tegelijk ruimhartigheid naar buiten toe en strengheid naar binnen toe. Ruim: als het goede maar gebeurt, door wie dan ook. Streng: want wil een kleine gemeenschap uitstraling hebben, dan moet men ergernis vermijden, mag men geen aanleiding tot zonde geven aan de kleinen die geloven. Verraad ondermijnt de kracht van een gemeenschap. 

Mild en kritisch 

Bescheidenheid wil zeggen dat men naar zichzelf kritisch is, maar naar buiten toe mild, verontschuldigend. Wie niet bescheiden is doet juist het omgekeerde: hij verontschuldigt zichzelf en uit kritiek op alles en nog wat buiten hem. Wie bescheiden is zal ook niet onder het oordeel vallen van de scherpe woorden van Jacobus aan het adres van rijken. Nee, wie bescheiden is, is arm van geest en bezit het rijk der hemelen. Mochten wij zo’n mensen zijn.