Homilie Pater Piet Hoornaert 11 mei 2025 : 4de Paaszondag

OPENINGSWOORD 

Onze wereld slingert heen en weer 
op de golfslag van het leven en van de tijd.
Nu eens ervaren we kracht, dan weer aarzeling 
en wellicht soms moedeloosheid. 

In die woeling en in de stormen van ons leven 
staan we echter niet alleen.
Christus is immers het vaste anker van ons leven. 
Als een goede herder spreekt Hij ons aan 
en haalt ons zelfs uit doornstruiken. 

Vandaag, op Roepingenzondag tijdens dit jubileumjaar, 
bidden we tot God dat wij 'ja' zeggen op zijn roepstem  
om pelgrims van hoop te blijven in het leven van medemensen 
en in een wereld op zoek naar perspectief. 

KYRIE-LITANIE

Heer, Gij zijt de herder.
Ontferm U over ons wanneer we U niet volgen. 

Christus, Gij roept ons bij onze naam.
Ontferm U over ons wanneer we niet luisteren naar uw stem. 

Heer, Gij zijt het Lam van God.
Ontferm U over ons wanneer we U niet dienen. 

Moge de almachtige God zich over ons ontfermen, 
ons in zijn barmhartigheid optillen 
en ons geleiden tot het eeuwig leven. 

HOMILIE

Joh 10, 27-30

De oudste afbeelding van Jezus is wellicht die van de goede herder. Het beeld van Jezus die het verloren schaap op zijn schouder draagt, was een vroege afbeelding,  die door de volgelingen van Jezus omarmd werd. Dit beeld van Jezus is wel een geromantiseerde presentatie van Christus, want in de Evangelielezing wordt een minder rustige omgeving opgeroepen. Er is namelijk sprake van het gevaar van een vraatzuchtige wolf die er aan komt, om schapen die wegliepen uit hun veilige omgeving mee te nemen en op te eten. Daarom kunnen we maar beter heel realistisch dat herder-zijn van Jezus voor schapen benaderen, want er wordt toch daarbij een situatie van leven en dood naar voor gebracht. 

Verbondenheid met de Herder Jezus en met elkaar staat écht centraal. 

Uit de realistische voorstelling van Jezus als de Herder kun je zeker zijn zware verantwoordelijkheid over de hele kudde schapen aanduiden. Herder zijn is in feite een heel uitdagend beroep, die 7 dagen op 7 je concentratie vraagt. Herders gaan door dik en dun om hun schapen te beschermen. Zo wordt de verhouding van Jezus met zijn volgelingen beschreven. Hij is de goede herder. Hij beantwoordt volkomen aan het beeld van de échte mens die in het scheppingsverhaal ’goed’, ‘tov’ wordt genoemd. Jezus’ leiding is vriendelijk en kordaat. Hij spreekt persoonlijk tot zijn schapen, die die hij allemaal bij name kent. Elke christen hoort zo Jezus’ stem en mag die gerust involgen. Wij hebben allemaal ook een rol in de kerk, en deze roeping wordt juist ondersteund en geleid door deze stem en aanwezigheid van de herder. Hoewel we zomaar niet terug kunnen naar de dagen van de vroege kerk, dient deze verbondenheid met Jezus en elkaar toch écht centraal te staan. 

Nu weet ik ook wel dat in meer dan één Nederlandse uitdrukking schapen worden weggezet als dom, schaapachtig, als stomme meelopers. Maar er is helemaal geen sprake van die zogenaamde domheid in de hedendaagse schriftlezing, maar juist van prima-zorg van de herder voor de alerte, luisterbereide schapen. Deze worden aangemoedigd op die stem en zorg van Jezus te vertrouwen. Ze dienen alles te doen wat zij kunnen om de verbondenheid binnen de gemeenschap ter harte te nemen. En daaraan is meteen ook een mee-zorgende aandacht voor de medemens gekoppeld. 

De schapen van deze herder Jezus zijn dus helemaal niet passief, sloom en dom, maar pro-actief in het volgen van het voorbeeld van de Herder Jezus. Zijn overgrote liefde bleek uit de vaststelling dat Hij voor het welzijn van ons mensen gestorven en verrezen is. 

Gezonde schapen krijgen honger. 

Nu, gezonde schapen krijgen honger. Iedere dag moeten ze eten en drinken om in goede conditie en in leven te blijven. Zoals ieder weekend - en soms ook in de weekdagen - komen we hier in de karmelietenkerk bij elkaar om te luisteren naar Gods voedend Woord, naar de stem van onze bekwame herder Jezus. We worden ook door Hem en met Hem gevoed voor onze verdere levensreis. We hebben dus zijn stem en zorgzaamheid hier nodig om in veiligheid te zijn, zeker ook tijdens de nacht; om niet te verdwalen, ontmoedigd te worden of gebukt te gaan onder schuld. Zo bemoedigend spreekt de herder tot ons. Zijn woorden belasten ons niet, maar zorgen ervoor dat we - met Hem samen - geen eenzame tochten, of gevaarlijke omwegen maken, of door eigenzinnigheid kwetsbaar worden voor roofdieren, zoals wolven. 

De Herder wil echt, dat we niet verdwalen door onszelf bv eerder te zien als privé-christenen. Hij herinnert ons eraan dat we een menselijke kerkgemeenschap dienen te vormen, die sàmen reist. Wij zijn sàmen - nederig - onderweg, ook op het publieke forum in de huidige maatschappij. We hoeven ons daar niet weg te steken. We hoeven niet bang te zijn. Hier kunnen we in het bijzijn van de Herder, die tot ons spreekt, duidelijker onze ware identiteit als volgelingen van de dezelfde Herder zien. We kunnen met waardering naar elkaar kijken, want om ons heen kunnen we in deze Eucharistie anderen zien, die dezelfde stem hebben gehoord en - net als wij - proberen Hem te volgen. Zo mogen wij bv bij de vredewens duidelijk een bevestiging zijn voor elkaar. 

Je hebt de Herder Jezus nodig in je leven. 

We hebben hier dus dat geestelijk voedsel nodig om onze roeping van Jezus ontvangen, levendig te houden. Het voedsel dat Hij geeft is zijn eigen Lichaam. De Herder Jezus kent ons en weet wat we nodig hebben. Wij komen hier samen, omdat we hopen dat zijn liefde voor ons, ook de manier is waarop wij er voor anderen mogen zijn. We vinden dus inspiratie tijdens deze Eucharistie in zijn herderlijke liefde. 

We hebben Jezus Christus écht nodig om ons te begeleiden, om naast ons te lopen en met ons te spreken, zoals ook die Emmaüsgangers het meemaakten. Wat een prachtig beeld daarbij is dan de Herder. De Schriften zijn gevuld met vele beelden voor God en Christus. Elk beeld leert ons iets waardevols over wie God is: God is een rots, een bevrijder, schepper, vader, moeder. Er zijn ook voldoende beelden om te laten zien dat Jezus onze waarheid, weg en leven, brood en levend water is. Het zijn aanvullende facetten van onze relatie met Hem. Al deze beelden proberen ons te helpen de rijkdom van de aanwezigheid van Jezus Christus in ons leven op te roepen. Dat geldt zeker óók voor dat krachtige beeld van onze trouwe Herder Jezus. 

Wie zouden we zijn zonder herderlijke mensen? 

Wij hoorden het samen in de nacht voor Pasen: dat de wereld ‘goed’ geschapen en bedoeld is, om een plaats te zijn waar de dieren, de gewassen, de rijkdommen in de aardbodem hun eigen plaats hebben. We vernamen ook hoe er ruimte en tijd gemaakt is voor de mens, die geroepen is tot een mooie vervulling in zijn eigen levensstaat.  Dit kan ook een ‘tegenover’ zijn voor een levenspartner. En dat is een kostbaar perspectief, maar wij weten hoe het de mens daarbij soms kan vergaan. Toen Kaïn gevraagd werd waar zijn broeder Abel was, antwoordde hij heel brutaal volgens een uitspraak van rabbi Eliëzer: “Heer der wereld, als hoeder van het veld en de wijngaard hebt u mij aangesteld, maar niet als hoeder van mijn broeder”. 

Toch zijn wij mensen écht geroepen om toegewijde herders te zijn voor elkaar. Ach, wie zouden wij zijn zonder liefdevolle medemensen die naar ons omzien, dag en nacht soms, een herder die ons een naam gegeven heeft, ons omarmd heeft, ons in verdriet getroost, ons als kind op de schoot genomen heeft. Is dat ook niet herder-zijn? Ja, een ouder mogen zijn, een partner, een broer of zus, een vriend, mantelzorger of tochtgenoot: dat is in je leven zo kostbaar, want zo ben je er voor elkaar. Want die herder luistert met je mee. Hij heeft oog en oor voor wie je bent en worden mag. Wie zouden we zijn zonder die herderlijke mensen, die ons noemen bij onze eigen naam en daar eerbiedig mee omgaan? 

Het is die verhouding tussen mensen die Jezus aanduidt in zijn woorden: ‘Mijn schapen luisteren naar mijn stem en ik ken ze en ze volgen mij’. Dat beeld van de goede mens – de échte herder – is ten diepste een beeld voor God, die zich reeds aan Mozes openbaarde als: “Ik zal er zijn voor jou”. 

VOORBEDEN 

V.  Barmhartige God, trouwe Vader in de hemel, 
omdat Gij niemand verloren laat gaan, 
bidden wij U:

L.
1. voor allen die leidinggeven in kerk en wereld, 
voor ieder die gewijd is om voor te gaan in katholiek geloof; 
dat ze als goede herders naar eer en geweten 
hun dienstwerk ter harte mogen nemen… 

2. voor allen die zich gekend en bemind voelen door U,  
voor volwassenen die de jeugd met zorg omringen, 
voor hen die zich beschikbaar willen stellen in uw dienst;  
dat zij authentiek mogen leven 
en er voor anderen kunnen zijn... 

3. voor allen die zich als vrijwilliger inzetten 
voor het welzijn van anderen, 
voor pioniers en doorzetters, 
voor hen die zich wegcijferen 
om kwetsbare mensen, zieken en gevangenen nabij te zijn;  
dat ze hun werk met liefde en uit overtuiging mogen doen... 

4. voor mensen die beproefd worden naar lichaam of geest, 
voor wie gekwetst zijn, gehavend door het bestaan, 
voor allen die in oorlogsgebied 
moeten leven met de dood voor ogen; 
dat ze niet bezwijken, maar staande kunnen blijven... 

V.  Barmhartige God, sla acht op ons gebed 
en zie naar ons om. 
Wees voor ons een heerlijke herder 
die ons kent, ons bemint, 
ons hoop schenkt in deze tijd
en ons leidt naar uw goede toekomst,
dankzij Jezus onze Heer.