Homilie Pater Piet Hoornaert 2 maart 2025 : 8ste zondag door het Jaar C

OPENINGSWOORD 

Het evangelie van deze zondag nodigt ons uit  
om anderen niet te snel te beoordelen.
Want vaak staan we gemakkelijk klaar met kritiek, 
maar tegelijkertijd zien en erkennen we 
onze eigen tekorten niet. 
Bovendien beoordelen we de medemens dikwijls 
op basis van geruchten, eerste indrukken 
en zelfs foute informatie. 

Door wie of waardoor laat ik dus richting geven aan mijn leven? 
Door mensen met een heldere kijk op het leven 
of door gewone influencers of meelopers? 
Jezus hoopt dat wij met een ‘scherp oog’ in het leven staan, 
helder onderscheidend waar het éigenlijk op aan komt 
in ons samen-leven. 

Als we leren om met Gods blik naar de ander te kijken,  
zullen we groeien in juistere waarneming,
mildheid, geduld soms en barmhartigheid. 
Laten we in deze Eucharistie-viering 
naar de schat van ons hart kijken 
en ons laven aan de bron van goedheid 
die God voor ons wil zijn. 

KYRIE-LITANIE 

Heer, Gij kent ons en Gij neemt ons voor lief.  
Heer, ontferm U over ons. 

Christus, Gij hebt geduld met onze inzet en ons falen. 
Christus, ontferm U over ons. 

Heer, Gij weet hoe gemakkelijk wij soms klaarstaan met ons oordeel. Heer, ontferm U over ons. 

V. Moge de almachtige God zich over ons ontfermen, 
ons in zijn barmhartigheid aanzien 
en ons geleiden tot het eeuwig leven.

HOMILIE

Lk. 6, 39-45

Het gaat vandaag in het Evangelie over een splinter en een balk in het menselijk oog. Jezus wil daarmee iets duidelijk maken over de beoordeling van jezelf en van je medemens. Want nogal wat mensen proberen vooral de ànderen te verbeteren, in plaats éérst zichzelf. 

Iemand werkt op je systeem. 

Voor een mens blijkt het soms moeilijk eigen fouten te erkennen en te aanvaarden. Maak je zélf een fout, dan heb je vaak deze reactie: “Ja maar, je moet dat begrijpen, hé”. Als een ander fouten maakt, dat hoor gemakkelijk: “Die werkt op mijn systeem, ’t is weer hetzelfde!” Als een ander bij zijn eigen mening blijft, dan is hij eigenzinnig; als jij bij je mening blijft, ben je standvastig en weet je wat je wil. Als een ander tijd nodig heeft om iets te doen, is hij traag; maar als je zélf nalatig bent of iets uitstelt, heet het dat je voorzichtig bent en bedachtzaam. Het is eigenlijk toch jammer dat wij de fouten van de ànderen zo vlug opmerken en klaar staan met ons oordeel en zelfs veroordeling.  

De auteur Jezus Sirach spreekt in de eerste lezing over het schudden van graan in een zeef en hoe het afval of het kaf dan blijft liggen, omdat het niet door die zeef komt. Het gaat natuurlijk om de kunst van het onderscheiden in je leven.  

Bij eerlijk zelfonderzoek, komt een mens al snel tot het inzicht hoe vaak er toch ook onzuivere motieven in het spel kunnen zijn in de relatie tot anderen. En hoe vaak is dat niet onbewust en gemengd? Je hebt niet eens in de gaten dat je zowel in positieve als negatieve zin geleid wordt. Er is medelijden en aandacht voor de medemens, maar daarbij soms gekleurd door eigenbelang, eerzucht, persoonlijk voordeel. Een goede zeef zuivert zulke motieven eruit. Zou de wereld er niet heel anders uitzien, als we datgene wat we over anderen vertellen, of hoe we over anderen denken, toch eens in terughoudendheid, gebed en onderscheiding éérst door Góds zeef laten gaan? 

Je bent óók een begrensde mens. 

Daarom is het niet verkeerd om je eigen hart te toetsen vóórdat je een oordeel hebt over anderen. We zijn toch allemaal begrensde mensen, met de beperkingen die dat met zich meebrengt. Zélf ben en blijf je ook aangewezen op het begrip dat de ander voor jóu dient op te brengen. En vanuit je geloof wéét je hoezeer je aangewezen bent op Gods barmhartige liefde. 

Maar ons eerder te vlug en spontaan oordeel opschorten, waar het de naaste betreft, is geen gemakkelijke zaak. Wij leven als mensen altijd met vooroordelen, blinde vlekken of een gekleurde bril. Dat ligt nu eenmaal in onze aard. Maar dat besef kan ons helpen een juister inzicht te vormen en waar nodig te corrigeren. Want vóór je het weet, draag je op de ander allerlei hebbelijkheden en emoties over, die gewoon hun vindplaats hebben in het eigen hart. Jezus zegt het in scherpe bewoordingen tot zijn leerlingen: ‘Haal eerst de balk uit je eigen oog” 

Misschien dienen we onze aandacht vooral te richten op wat ons verbindt, namelijk mensen die elkaar op ooghoogte ontmoeten, die elkaar zien staan. ‘Mijn oog en Gods oog’, zegt Meister Eckhart uit de 14e eeuw, ‘dat verlangt in feite één oog te zijn, dus: één zien en één liefhebben’. 

Ik ervaar dat iedere mens iets goeds heeft. 

Als Jezus zo vlot en begripvol omgaat met zondaars en tollenaars, dan is het omdat Hij klaar ziet in die mensen: zij hebben bevrijding nodig. Er is bij die mensen vroeger iets vreemds, iets pijnlijks binnengedrongen. Jezus kan hen daarvan verlossen, omdat Hij welwillend zag met de ogen van zijn hart. Ja, met Jezus mogen we óók zien met de ogen van een gelovig hart. Dan merk je in elke mens éérst de goede dingen en heb je begrip voor eventueel vroeger opgelopen levens-kwetsuren. 

Een jong stel werd gevraagd of ze niet bang waren dat hun huwelijk zou kunnen mislukken, als ze zien wat er in de wereld allemaal gebeurt en hoe mensen in elkaar zitten?” 

“We zien die wereld en de mensen ook wel”, zei de jongen, “maar ik probeer - eerlijk - bij mijn meisje altijd het goede te zien. In elke mens is toch óók iets goddelijks. Zo probeer ik op werkvloer bij iedereen het goede te zien. De anderen vinden mij soms dan wel naïef. Zélf noem ik dat een bewust positieve instelling. Ik geloof en ervaar dat iedere mens iets goeds heeft. Daar kijk ik naar in de eerste plaats en dàt bevestig ik. Al weet ik ook wel dat ikzelf en elke medemens niet perfect is, en dat ook niet kàn zijn”. 

Ga eens in zijn schoenen staan. 

Véroordeel niet zomaar, want wij leven allemaal van de barmhartigheid van God, die ons aanneemt mét die balk in ons oog. Als God altijd het goede in jou wil zien, al is het verborgen in ons hart, dan moeten ook wij proberen het goede bij de anderen te zien. Geef niet zomaar commentaar op een ander, voordat je zelf een stuk weg hebt afgelegd in zíjn schoenen.  

Nu is het wel zo dat de meeste mensen zichzelf toch wel voldoende kennen, om te weten dat ze zich kùnnen vergissen in kleine, dagelijkse dingen. Zolang je je hiervan bewust bent, is dit niet erg. Moeilijker is de beoordeling als het gaat over wat en wie goed en kwaad is. Hoe, wie en wanneer kun je iets of iemand ‘trefzeker’ als goed ervaren? Hoe het koren scheiden van het kaf, de illusie van de waarheid? Hoe onderscheid maken tussen de stille aandrang van Gods Geest en de neiging tot het kwaad? 

Enkel God scheidt onkruid van tarwe.  

In een andere parabel geeft Jezus wijselijk de raad - als het over medemensen gaat - zéker heel voorzichtig te zijn met een definitief oordeel. Soms heb je wel een spontaan aanvoelen, een voorlopig oordeel. Soms moet dit wel. Maar een definitief oordeel over mensen wordt beter uitgesteld tot de oogst. Dat is de toekomstige tijd van God, die zélf het onkruid van het graan zal scheiden. In het evangelie van vandaag heeft Jezus het over die oogsttijd. Vooraleer de vrucht rijpt en valt, loopt een tijd van geduld en wachten, van eerbied ook voor het sap dat in de stam opklimt en voor het leven dat open bloesemt en een vrucht voortbrengt, die nog een zekere tijd nodig, vooraleer rijp te zijn. 

Vóór het uur van de oogst slaat, lijken sommige gewassen, graansoorten op elkaar voor het oog van de oningewijde. Zo was er in Jezus’ tijd een onkruid dat heel sterk op tarwe leek bij het opgroeien. Men moest écht wachten tot het bij de oogst voor dit duidelijk  zichtbaar werd. 

Je kunt je serieus mispakken. 

Bovendien liet de barmhartige Jezus verstaan dat in zijn Blijde Boodschap, zo’n opgroeiend onkruid best goede tarwe kon worden met de tijd. Geduld dus met mensen. Uiterlijke schijn kan bedriegen. Er zijn mensen die eerst vals toneel spelen in hun leven, maar zich later kunnen bekeren. Er zijn ook anderen die echt een liefdevol hart hebben, maar onder een wat onbeholpen, ruwe verschijning. Je kunt je mispakken.  

Woorden weerspiegelen de warmte van ons hart. Niet zozeer door wàt we zeggen, maar door de manier waarop we het zeggen. Ik bedoel hiermee de oprechte liefde en de juiste gevoelens die je erin legt. Die woorden dragen goede vrucht. Zo spreekt en handelt de Jezus Christus, het Woord van God. Hij is een heerlijke, trouwe echo van het barmhartige hart van God, zijn Vader. 
 

VOORBEDEN 

V.   Laten we ons samen met Christus, onze voorspreker, 
tot de Vader richten.

L. 
 1. Voor onze Kerkgemeenschap.
Dat ze woorden spreekt en daden stelt 
die getuigen van barmhartigheid en nieuw leven… 

 2. Voor landen en volkeren die leven in conflict. 
Dat een volgehouden en respectvolle dialoog  
de spiraal van geweld steeds meer doorbreekt…

 3. Voor wie zich inzetten voor een meer rechtvaardige wereld 
en voor het behoud van de schepping. 
Dat hun engagement veel vruchten draagt… 

 4. Voor wie vanuit hun functie moeten oordelen over anderen. 
Dat het Evangelie hen inspireert om te oordelen 
met rechtvaardigheid, geduld en barmhartigheid…

 5. Voor wie in de gevangenis zitten.
Dat een menswaardige behandeling hen helpt  
om een nieuwe start te kunnen nemen…  

V.  Vader, uw Zoon Jezus is ons voorgegaan 
op de weg van goedheid en barmhartigheid. 
Laat ons niet in de steek als wij vallen, 
maar reik ons de hand en richt ons weer op. 
Door Christus, onze Heer.