Homilie Pater Paul De Bois 29 december 2024 : Feest van de Heilige Familie

Het Feest van de Heilige Familie volgt direct op Kerstmis. De Kerk zet dus meteen na de geboorte van Christus het gezin centraal. Maar wanneer ben je een heilig gezin? 
Is dat een gezin waar alles vanzelf gaat, waar nooit conflicten heersen, waar iedereen lief en aardig naar elkaar is?

Heilig 

Heilig. Wat betekent het dat God heilig is? Dat Jezus heilig is? Dat we in het Sanctus driemaal heilig zingen. Wat betekent het dat we in onze geloofsbelijdenis zeggen: ‘De Heilige Katholieke en Apostolische Kerk, dat we hier de heilige Eucharistie vieren. Dan pas kun je nagaan wat het betekent dat we een heilig huisgezin vieren. 

Heilig is niet zo gemakkelijk uit te leggen. Als God heilig is wordt niet alleen zijn majesteit, maar ook zijn heerlijkheid, zijn macht en gerechtigheid bedoeld. Als de Bijbel spreekt over een heilig volk, dan betekent dat aan God toegewijd. Heilig betekent zoiets als helemaal van God zijn, aan God toebehoren. En bij Jezus zie je daarbij nadrukkelijk dat een heilige Gods wil volbrengt. 

Een heilig huisgezin 

Wat is dan een heilig huisgezin? Een gezin dat zich voegt naar Gods plan met deze wereld. En vandaag staat zo’n gezin centraal. Jozef, Maria en Jezus. Een gezin dat er op uit is om Gods wil te doen. Hoe? Door trouw te leven naar de wet van Mozes, want in die wet waren Gods bedoelingen en Gods aanwijzingen opgetekend. Maar ook door trouw te leven naar wat de heilige Geest in hart en hoofd zegt. Aan de ene kant dus de structuur van Gods wetten en voorschriften en aan de andere kant de dynamiek van de heilige Geest die waait waar Hij wil en die mensen in beweging zet. 

Heiligheid is die heelheid waarbij liefde wijs is en de wijsheid liefdevol, waarbij kracht kwetsbaar blijft en kwetsbaarheid krachtig is, waarbij vrijheid begrensd is en de grenzen vrijheid scheppen, waarbij de eenheid veel omvat en de veelheid één blijft, waarbij het leven een sterven is en het sterven nieuw leven betekent, waarbij God mens wordt en de mens Gods kind.
En dan is het goed om te kijken naar dit gezin. Om de spanningen te zien die er ook in dit gezin zijn, groeispanningen. 

Soms kijken we ook naar Maria en Jozef met een roze bril op.  Alsof Maria na de boodschap van de engel een blauwdruk had gekregen van haar leven. Steeds opnieuw lezen we dat Maria al wat er gebeurde in haar hart bewaarde en overwoog. Ook Jozef moet het niet gemakkelijk gehad hebben. Maar ook hij heeft zijn hart geopend en neemt de boodschap die hij in een droom van Godswege ontvangt serieus. 

Groeimomenten                                                               

We hoorden in het Evangelie hoe Jezus in de tempel een groeimoment heeft. Was het de eerste keer dat Hij mee mocht? In Jeruzalem werden de jongens al vanaf hun vierde jaar of eerder meegenomen naar de tempel. Maar mannen zoals Jozef die buiten Jeruzalem woonden, hoefden hun jongens niet mee te nemen. De jongens kwamen dan pas vanaf hun 13e jaar. Jezus woonde buiten Jeruzalem, dus het lijkt erop dat dit de eerste keer was dat Hij meeging naar de tempel. Hij was nog geen dertien en Hij geniet van alles wat Hij daar meemaakt. Hij stelt vragen en geeft ook antwoorden, waar de leraren verbaasd van staan te kijken. Een groeimoment, want daar brengt Hij voor het eerst zo duidelijk onder woorden dat God zijn Vader is. Daar, op die plek is Hij bezig met de dingen van zijn Vader. Jezus is thuis bij Jozef en Maria in Nazareth, maar hier komt Hij op een nieuwe manier thuis. Zijn religieuze thuis wordt hier zichtbaar. 

Een heilige familie is geen familie zonder pijn. Het is geen familie zonder zoeken, zonder vragen, zonder gaan en terugkeren. 

Er wordt uit Jezus’ jeugdjaren slechts één episode verteld: de reis van de twaalfjarige Jezus naar Jeruzalem. En dat loopt niet helemaal zoals gedacht. De evangelist vertelt hoe Maria en Jozef hun kind, Jezus, niet meer kunnen vinden. Wanneer ze Hem dan eindelijk gevonden hebben, klinkt een normale vraag:  'Kind, waarom hebt Ge ons dat aangedaan?’ Denk toch eens met wat een pijn uw vader en ik naar U hebben gezocht'. Dat verstaan we. 

Het evangelie van Lucas spreekt van een incident. Het vertelt een klein familiedrama. Maar het vertelt ook het grote drama van Jezus' wegtrekken uit de schoot van de Vader om onder de mensen te zijn, om 'drie dagen' verloren te lopen, om 'drie dagen' het lijden te ondergaan, om op 'de derde dag' iedereen die Hem 'drie dagen' gezocht heeft, in het huis van zijn Vader te verzamelen. 

Ook latere schaarse vermeldingen in de evangelies van Jezus’ familie, denk aan het verhaal van Kana staan in contrast met wat de vrome verbeelding er van maakt. Familiebanden zijn voor Jezus heel belangrijk, maar worden van in zijn jeugdjaren doorkruist door de band van Jezus met zijn Vader. Het huis van Nazareth moet wijken voor het ‘huis van de Vader’, want alleen dat is heilig in de echte zin van het woord. Alles moet in het leven van Jezus vanuit de Vader herschikt worden. Voor zijn familie is dat niet steeds vanzelfsprekend.   

Heilige familie: teken van hoop 

Maria, Jozef en het kindje Jezus zijn daarom een teken van hoop. Maria is op geen enkele manier te integreren in de moderne ideologieën rond vrouw, moederschap en maatschappij. Ook de H. Jozef, de eeuwig trouwe, zorgende echtgenoot, staat ver van alle clichés rond mannen vandaag.  Daarom bieden Maria en Jozef een alternatief aan hedendaagse koppels. In hun levensstijl is er namelijk geen plaats voor moderne streefdoelen rond zelfverwezenlijking, carrièrewaan en individualisme. Integendeel, Maria, Jozef  en hun kind Jezus staan voor tederheid en zelfgave, liefde en een absoluut vertrouwen op God. Kortom, ze zijn het symbool bij uitstek van vrede en het gezinsgeluk, waar we met z’n allen naar streven.